มาต่อตอนที่สองของซีรี่ส์กันเลยครับเป็นเรื่องที่ว่าด้วย “แบบจำลองธุรกิจ” ซึ่งถือเป็นหัวใจสำคัญของการทำธุรกิจที่เปรียบเสมือนเป็นแผนที่ในการทำธุรกิจที่คอยเตือนเราว่าจุดเด่นของธุรกิจเราคืออะไร ธุรกิจจะทำเงินอย่างไร ฯลฯ
 
แบบจำลองธุรกิจ (Business Model) คือ กลุ่มของกิจกรรมที่ได้รับการวางแผนและออกแบบมาเพื่อสร้างผลกำไรในการทำธุรกิจ (Laudon และ Traver, 2009, หน้า 2-5) ดังนั้นจุดมุ่งหมายของแบบจำลองธุรกิจสำหรับพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ (E-Commerce Business Model) คือการใช้ประโยชน์จากคุณภาพ และคุณสมบัติเฉพาะตัวต่างๆ ของอินเทอร์เน็ตและเว็บไซต์ เพื่อสร้างผลกำไรในการทำธุรกิจ (Timmers, 1998)
เพื่อที่จะพัฒนาแบบจำลองธุรกิจที่ประสบความสำเร็จ เราต้องสามารถระบุถึงรายละเอียดของแผนภายในองค์ประกอบหลักของแบบจำลองธุรกิจให้ได้ โดยที่องค์ประกอบหลักของแบบจำลองธุรกิจมีอยู่ด้วยกันแปดองค์ประกอบ ได้แก่

แบบจำลองธุรกิจเปรียบเสมือนเป็นแผนที่ในการทำธุรกิจ

1). Value proposition
Value proposition อธิบายถึงมูลค่าเฉพาะขององค์กรที่เสนอแก่ลูกค้า ซึ่งมูลค่าเฉพาะนี้จะเติมเต็มความต้องการของลูกค้า และเป็นตัวที่ทำให้องค์กรโดดเด่นเหนือคู่แข่ง ตัวอย่างของ Value proposition เช่น ความสามารถในการปรับแต่งผลิตภัณฑ์ให้ตรงกับความต้องการเฉพาะของลูกค้าแต่ละราย การให้บริการสืบค้นข้อมูลสินค้าทำให้ลูกค้าสามารถลดค่าใช้จ่ายในการค้นหาสินค้า
 
2). Revenue model
Revenue model อธิบายถึงวิธีการที่องค์กรสร้างรายได้ ผลกำไร และผลตอบแทนจากการลงทุน โดยที่ Revenue model สามารถแบ่งได้เป็น 5 ประเภทหลักๆ คือ

• Advertising revenue model เป็นการสร้างรายได้โดยการสร้างผลิตภัณฑ์หรือบริการแล้วเปิดให้ผู้ใช้บริการทั่วไปใช้ได้ฟรี จากนั้นก็จะเสนอและขายพื้นที่ในการโฆษณาให้แก่ บุคคลหรือองค์กรที่ต้องการโฆษณาสินค้าหรือบริการแก่กลุ่มผู้ใช้บริการนั้น ตัวอย่างเว็บไซต์ที่ใช้โมเดลนี้ เช่น Google, Yahoo!, Pantip.com
• Subscription revenue model เป็นการสร้างรายได้โดยการสร้างผลิตภัณฑ์หรือบริการแล้วเสนอให้แก่บุคคลหรือองค์กร แต่ต้องจ่ายค่าสมัครสมาชิกเพื่อใช้ผลิตภัณฑ์หรือบริการเหล่านั้น ตัวอย่างเว็บไซต์ที่ใช้โมเดลนี้ เช่น The Wall Street Journal, MediaFire.com, Dropbox.com
• Transaction fee revenue model เป็นการสร้างรายได้โดยการสร้างสถานที่พบปะชุมนุมกันในโลกออนไลน์ ระหว่างผู้ซื้อและผู้ขาย โดยที่องค์กรจะเรียกเก็บค่าธรรมเนียมเมื่อการทำธุรกรรมทางธุรกิจเกิดขึ้น ตัวอย่างเว็บไซต์ที่ใช้โมเดลนี้ เช่น eBay.com, PayPal
• Sales revenue model เป็นการสร้างรายได้โดยการขายสินค้า บริการ หรือข้อมูลให้แก่ลูกค้า ตัวอย่างเว็บไซต์ที่ใช้โมเดลนี้ เช่น Amazon, HP, Microsoft, Apple
• Affiliate revenue model เป็นโมเดลที่สามารถสร้างรายได้โดยการได้รับคอมมิชชั่นจากการขายสินค้าและบริการขององค์กรอื่น หรือการโฆษณาสินค้าและบริการ หรือลิงค์ขององค์กรอื่น โดยรายได้จะขึ้นกับจำนวนของผู้เข้าชมที่เห็นโฆษณาหรือลิงค์นั้น ตัวอย่างเว็บไซต์ที่ใช้โมเดลนี้ เช่น Google Adsense, Amazon Associate, MyPoints.com

 
3). Market opportunity
โอกาสทางการตลาดกล่าวถึงพื้นที่ในตลาดที่องค์กรมุ่งหวัง และโอกาสในการทำเงินจากพื้นที่ในตลาดนั้น โดยปกติแล้วโอกาสทางการตลาดจะถูกแบ่งเป็นส่วนตลาดย่อย และสามารถคำนวณได้คร่าวๆ โดยการประมาณการสร้างรายได้จากตลาดย่อยนั้นๆ ว่ามีมูลค่ามากน้อยเพียงใด มีโอกาสที่ธุรกิจของเราสามารถสร้างรายได้ที่เพียงพอต่อต้องการในส่วนตลาดย่อยนี้หรือไม่
 
4). Competitive environment
สถานการณ์ในการแข่งขันกล่าวถึงวิธีการดำเนินงาน ความสามารถในการทำกำไร ส่วนแบ่งตลาด ตลอดจนการตั้งราคาของคู่แข่งขันต่างๆ ทั้งทางตรงและทางอ้อม ที่มีการดำเนินการทางธุรกิจอยู่ในพื้นที่ตลาดเดียวกัน และมีการขายสินค้าและบริการคล้ายๆกัน
 
5). Competitive advantage
ความได้เปรียบในการแข่งขันเกิดขึ้นเมื่อองค์กรสามรถที่จะสร้างความโดดเด่นหรือความได้เปรียบเหนือกว่าคู่แข่งขันที่ผลิตสินค้าและบริการที่เหมือนกันที่มีกลุ่มลูกค้าเดียวกัน ในราคาที่ต่ำกว่า หรือให้มูลค่าแก่ลูกค้าได้มากกว่า ตัวอย่างของความได้เปรียบในการแข่งขัน เช่น การเข้าสู่ตลาดเป็นรายแรก (First mover in the market) การประหยัดทางขนาดธุรกิจ (Economy of scale) การมีทรัพยากรที่มีมูลค่าต่างๆที่คู่แข่งขันไม่มี เป็นต้น
 
6). Market strategy
กลยุทธ์ทางการตลาด คือแผนการที่อธิบายถึงกระบวนการต่างๆ ที่องค์กรใช้เพื่อเข้าสู่ตลาดและดึงดูดลูกค้า รวมไปถึงการใช้ทรัพยากรที่มีอยู่อย่างจำกัดในการเพิ่มยอดขายและสร้างความได้เปรียบในการแข่งขันแบบยั่งยืน เพื่อสร้างความพึงพอใจให้แก่ลูกค้า
 
7). Organizational development
การพัฒนาองค์กร คือแผนการที่อธิบายถึงวิธีการจัดการความเชื่อ ทัศนคติ และค่านิยมของคนในองค์กร ตลอดจนการแบ่งโครงสร้างองค์กรที่เหมาะสม เพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในเชิงบวก หรือเพื่อให้บรรลุผลในการทำงาน
 
8). Management team
ทีมผู้บริหารคือกลุ่มพนักงานที่มีความสำคัญในการขับเคลื่อนแบบจำลองทางธุรกิจให้ประสบความสำเร็จตามแผนการและเป้าหมายที่วางไว้ ทีมผู้บริหารที่เข้มแข็งจะช่วยให้แบบจำลองทางธุรกิจนั้นมีความน่าเชื่อถือต่อนักลงทุนภายนอก และสามารถนำพาองค์กรให้ประสบความสำเร็จตามแผนธุรกิจหรือมีการปรับแบบจำลองทางธุรกิจหรือแผนธุรกิจตามสถานการณ์ เพื่อให้บรรลุเป้าหมายทางธุรกิจที่วางไว้